Γεια σας φίλες και φίλοι,
Αυτή
την εβδομάδα θα ασχοληθούμε με τη βιταμίνη D, τον ρόλο που η
επιστημονική κοινότητα της δίνει, ποιες είναι οι πηγές από όπου μπορούμε
να πάρουμε βιταμίνη D, ποια είναι τα φυσιολογικά όρια στο σώμα και τον
κίνδυνο της υπερβιταμίνωσης.
Καταρχάς
να πούμε τι είναι η βιταμίνη D. Η βιταμίνη D , η οποία θα μπορούσε να
χαρακτηριστεί και ως ορμόνη , είναι λιποδιαλυτή και αποτελεί βοηθητικό
παράγοντα για την απορρόφηση του ασβεστίου, σιδήρου, μαγνησίου,
φωσφορικού άλατος και του ψευδάργυρου στο σώμα μας 1.
Η βιταμίνη D είναι κατά βάση μια ομάδα χημικών ενώσεων. Οι πιο σημαντικές ενώσεις για τους ανθρώπους είναι η D2 και η D3. Η D2 παράγεται στον φυτικό κόσμο από ορισμένους οργανισμούς χρησιμοποιώντας την υπεριώδη ακτινοβολία. Τα μανιτάρια είναι ένα παράδειγμα τέτοιων οργανισμών. Η D3 παράγεται από ζωικούς οργανισμούς και από τον άνθρωπο με τη βοήθεια του ηλιακού φωτός. Αυτή η μορφή είναι η πιο βιολογικά ενεργή και χρήσιμη.
Πηγές πρόσληψης
Κύρια πηγή πρόσληψης (ή πιο σωστά έμμεσης πρόσληψης) είναι η
ηλιακή ακτινοβολία. Η υπεριώδης ακτινοβολία ενεργοποιεί τη σύνθεση της βιταμίνης
D στο
σώμα. Σήμερα, εξαιτίας της μικρής άμεσης έκθεσης στον ήλιο και της
χρήσης των αντηλιακών παρατηρείται ακόμα και σε ηλιόλουστες χώρες, όπως η
Ελλάδα, αυξημένο ποσοστό του πληθυσμού με έλλειψη σε βιταμίνη
D.
Μερικές χρήσιμες πληροφορίες:
- 10' την ημέρα άμεσης έκθεσης στον ήλιο είναι αρκετά
- Η υπεριώδης ακτινοβολία δεν μπορεί να διαπεράσει τα τζάμια, οπότε η βιταμίνη D δεν συντίθεται αν δεν υπάρχει άμεση έκθεση στην ακτινοβολία
Πολλή σημαντική πηγή πρόσληψης είναι οι τροφές. Πολλά προϊόντα ενισχύονται με βιταμίνη D, συνήθως το αγελαδινό γάλα και τα δημητριακά. Υπάρχουν όμως τροφές που περιέχουν βιταμίνη D.
Αυτές είναι:
- Τα λιπαρά ψάρια πχ. σολομός, τόνος (και στην κονσέρβα με νερό), σαρδέλες
- Κρόκος αυγών
- Χοιρινό
- Τυρί
- Βοδινό συκώτι
- Μανιτάρια, όμως D2
Τέλος, μια πολύ σημαντική πηγή πρόσληψης είναι ασφαλώς τα συμπληρώματα διατροφής.
Ο κίνδυνος της υπερβιταμίνωσης
Η βιταμίνη D είναι
λιποδιαλυτή. Αυτό σημαίνει ότι αποθηκεύεται στο λίπος και
χρησιμοποιείται από το σώμα μας όταν το χρειάζεται. Με τα συμπληρώματα
βιταμίνης D υπάρχει ο κίνδυνος υπερβολικής απόθεσης ή
αλλιώς υπερβιταμίνωσης. Είναι μία πολύ επικίνδυνη κατάσταση που οδηγεί
σε μεγάλη συγκέντρωση ασβεστίου στο αίμα, υπέρταση και ασβεστοποίηση
μεταξύ άλλων.
Σε έναν ενήλικο η συνιστώμενη δόση είναι 15μg ή 600IU την ημέρα με ανώτατο όριο να είναι τα 100μg ή 4000 IU 8.
Ο ρόλος της βιταμίνης D σήμερα
Η βιταμίνη D σίγουρα
παίζει ρόλο στην υγεία των οστών. Για πολλά χρόνια η έλλειψη βιταμίνης D
είχε συνδεθεί μόνο με τη ραχίτιδα στα παιδιά και την οστεοπόρωση. Όμως
οι επιστήμονες σήμερα πιστεύουν ότι αυτή είναι απλά η κορυφή του
παγόβουνου. Και ενώ η έρευνα για τον περίπλοκο ρόλο της βιταμίνης D σε
καμία περίπτωση δεν έχει ολοκληρωθεί, υπάρχουν χιλιάδες έρευνες που
έχουν συνδέσει την έλλειψη της βιταμίνης με διάφορες παθήσεις. Στις
έρευνες αυτές, αρκετές φορές ο επιστημονικός κόσμος διχάζεται κατά πόσο η
έλλειψη βιταμίνης D είναι αποτέλεσμα της πάθησης αντί η αιτία. Ή κατά
πόσο οι παράγοντες που οδηγούν σε χαμηλότερα επίπεδα D, όπως η
παχυσαρκία, ηλικία, φυσική δραστηριότητα και διατροφή είναι αυτοί που
έχουν το μεγαλύτερο ρόλο στην ανάπτυξη της πάθησης. Τις απαντήσεις αυτές
αναμένεται να δώσει μια πολλή μεγάλη έρευνα, η VITAL5 , που όμως
αναμένεται να δώσει τα πρώτα αποτελέσματα το 2017 και να ολοκληρωθεί το
2020.
Σήμερα παρουσιάζουμε κάποιες από τις παθήσεις και τη σύνδεση τους με τη βιταμίνη D, όπως έχει αποτυπωθεί σε διάφορες έρευνες.
Καρδιακές παθήσεις
Χωρίς
η έρευνα στο συγκεκριμένο κομμάτι να έχει τελειώσει, υπάρχουν ενδείξεις
ότι η βιταμίνη D παίζει ρόλο στον έλεγχο της πίεσης και στη διατήρηση
της καλής υγείας των αρτηριών 2.
Αυτή η ιδιότητά της ίσως να ευθύνεται για το γεγονός ότι διάφορες
έρευνες έχουν συνδέσει την έλλειψη βιταμίνης D με καρδιακές παθήσεις. Σε
μια από αυτές τις έρευνες, παρακολούθησαν τα επίπεδα της D σε 18.225
υγιείς άνδρες για 10 χρόνια. Η έρευνα έδειξε ότι, οι άνθρωποι με έλλειψη
βιταμίνης D είχαν διπλάσιες πιθανότητες καρδιακής προσβολής 3.
Καρκίνος
Τις
τελευταίες 3 δεκαετίες έχουν παρατηρηθεί μικρότερα ποσοστά στον καρκίνο
παχέος εντέρου σε περιοχές πιο κοντά στον ισημερινό από περιοχές σε
υψηλότερα γεωγραφικά πλάτη. Η παρατήρηση αυτή είχε οδηγήσει στην
πεποίθηση ότι η έλλειψη βιταμίνης D συνδέεται με την πιθανότητα
εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου. Την πεποίθηση αυτή ενισχύουν
διάφορες έρευνες 4 αλλά
ακόμα δεν έχει αποδειχθεί ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D μειώνει
τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Τα πλεονεκτήματα των συμπληρωμάτων της D
είναι και το θέμα μιας πενταετούς έρευνας, ανάμεσα σε 25.875 ανθρώπους,
της Ιατρικής σχολής του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, η οποία ακόμα δεν
έχει ολοκληρωθεί 5.
Ανοσοποιητικό
Σκλήρυνση κατά πλάκας,
χωρίς ακόμα να υπάρχει μεγάλος αριθμός ερευνών, έχει παρατηρηθεί όπως
και με τον καρκίνο του παχέος εντέρου ότι οι πληθυσμοί σε περιοχές με
μεγαλύτερη ηλιοφάνεια, έχουν μικρότερα ποσοστά σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Σε μια μικρού μεγέθους έρευνα 6 βρέθηκε ότι τα άτομα με υψηλότερα ποσοστά D έχουν λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Διαβήτης τύπου Ι,
ακόμα μία πάθηση όπου συναντάται σπανιότερα σε περιοχές κοντά στον
ισημερινό. Η πεποίθηση ότι η βιταμίνη D προλαμβάνει τον διαβήτη τύπου Ι
έρχεται από μια έρευνα πάνω σε αποτελέσματα μικρότερων μελετών, όπου
βρέθηκε ότι τα παιδιά τα οποία έπαιρναν συμπληρώματα D είχαν λιγότερες
πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη τύπου Ι.
Επίσης ενδείξεις υπάρχουν ότι τα επίπεδα της βιταμίνης D μπορεί να επηρεάζουν την εμφάνιση της κοινής γρίπης και της φυματίωσης.
Συμπέρασμα
Η βιταμίνη D διαθέτει
έναν πολύπλοκο ρόλο ο οποίος δεν έχει αναλυθεί πλήρως. Πολύ σημαντικά
αποτελέσματα για αυτόν το ρόλο θα έχουμε έως το 2020 από μία έρευνα
ευρείας κλίμακας. Τα έως τώρα στοιχεία και έρευνες δείχνουν ότι η
βιταμίνη D συμμετέχει κατά πολύ στην προστασία του οργανισμού. Στο Titroo μπορείτε να βάλετε διατροφικό στόχο σε σχέση με τη βιταμίνη D. Εσείς πόση βιταμίνη D προσλάβατε από τροφές σήμερα;
Καλή εβδομάδα,
1. https://en.wikipedia.org/wiki/Vitamin_D 22.11.2015
2. Holick MF. The vitamin D deficiency pandemic and consequences for nonskeletal health: mechanisms of action. Mol Aspects Med. 2008; 29:361-8.
3. Giovannucci E, Liu Y, Hollis BW, Rimm EB. 25-hydroxyvitamin D and risk of myocardial infarction in men: a prospective study. Arch Intern Med. 2008; 168:1174-80.
4. Garland CF, Gorham ED, Mohr SB, Garland FC. Vitamin D for cancer prevention: global perspective. Ann Epidemiol. 2009; 19:468-83.
5. http://www.vitalstudy.org/index.html
6. Munger KL, Levin LI, Hollis BW, Howard NS, Ascherio A. Serum 25-hydroxyvitamin D levels and risk of multiple sclerosis. JAMA. 2006; 296:2832-8.
7.
Zipitis CS, Akobeng AK. Vitamin D supplementation in early childhood
and risk of type 1 diabetes: a systematic review and meta-analysis. Arch Dis Child. 2008; 93:512-7.
8. https://en.wikipedia.org/wiki/Hypervitaminosis_D 30.11.2015
